Garyp / Garijp

topografischekaart Garyp (2010)Garyp behoort nog tot het zandgebied van de gemeente en ligt ten zuiden van de Wide Ie. Ten noorden van Garyp begint het laagveen. Hier ziet men uit op de wijde lage vlakten van Fryslân. Het dorp ligt zelf op de zandgrond. Vroeger kon men ten zuiden van Garyp hoogveen met heide vinden. Hier is niets van overgebleven. De benaming “Iniaheide” herinnert hier nog aan.

Kunstwerk in het centrum van Garyp - (foto: Trudi Dorreboom-Rosenboom, april 2009)

De omgeving naar het zuiden wordt nog steeds gekenmerkt door de weilanden doorsneden met elzensingels. Wel staat dit gebied sterk onder druk, soms zijn er gevoelige gaten gevallen in het singelpatroon. Vroeger kwamen ook boomwallen voor, maar die zijn door menselijke activiteit verdwenen.

Elzensingels ter hoogte van Inialoane 80 (foto Trudi Dorreboom-Rosenboom, dec. 2008)

Het dorp kent een wat langgerekte structuur. De oude kern bestaande uit Greate Buorren, Lytse Buorren en Tsjerkepaed heeft nog een min of meer karakteristiek karakter met soms mooie bebouwing. Na de Tweede Wereldoorlog is het karakter van het dorp toch wel veranderd. Door de aanleg van een nieuwe weg ten noorden van het dorp behoefde het doorgaande verkeer niet meer door Garyp. Voorheen bezat Garyp veel karakteristieke woudhuisjes (wâldhúskes) en kleine boerderijtjes. Door de ruilverkaveling “Garijp-Wartena” is er echter veel verdwenen. Ook de aanleg van de nieuwe verkeersweg Leeuwarden-Drachten heeft het aanzien veranderd.

Winter in Garyp, ter hoogte van De Broek (foto Trudi Dorreboom-Rosenboom, dec. 2008)

Het buurtschap Sigerswâld was vroeger geen buurtschap, maar had de status van kerkdorp. De kerk was echter al voor 1500 vervallen. Op de plaats van de kerk werd in de vijftiende eeuw het klooster Sinaï gesticht door vijf gevluchte nonnen. Bij de overgang naar het protestantisme werden in 1580 de kloostergoederen ook hier verbeurd verklaard en werd het klooster afgebroken. Nu bestaat het buurtschapje hoofdzakelijk uit enkele (grote) boerderijen.